🌿Өбүгэлэрбит туостан тугу оҥостоллоруй?

🌿Өбүгэлэрбит туостан тугу оҥостоллоруй? “Туос! Туоһу көрдөххүнэ, тоҕо эрэ күн сырдыгын көрөргө дылыгын. Дьиэҕэ киирдэххэ, туос туох эмит оҥоһук баар буоллаҕына, тоҕо эрэ киһи кута-сүрэ тохтуур…
“Иһит тигээччилэр уһун үйэлэнээччилэр” диэн этэллэрин истибиттээхпин. Ити этиилэрэ кырдьык быһыылаах. Билэр уонна истибит иистэнньэҥнэрим бэрт уһуннук олорон тахсыылаахтык үлэлээн ааспыттара, билигин да үлэлэрин-хамнастарын үгэнигэр сылдьар кырдьаҕастар элбэхтэр. Мин бэйэм санаабар, кинилэргэ туос күнтэн иҥэриммит күүһэ туһалаан эрдэҕэ. Бу – чаҕылхай талааннаах саха дьахталлара сытыары сымнаҕас, сайаҕас майгылаах, үөрүнньэҥ, киэҥ-холку дьон. Былыр ойууттар, отоһуттар улахан туһалааҕын билэн туоһунан эмэгэт оҥостоллоро буолуо эбээт…
Туостан күн аайы туттуллар иһиттэр:
1. Ыаҕастар ыаҕыйалар. Ыаҕас диэн улахан, киэҥ истээх, элбэх үүтү-сүөгэйи, кымыһы хаһаанарга аналлаах сиэдэрэй иһит.
2. Чабычахтар. Киэҥ айахтаах, түгэҕин диэки суптугур быһыылаах намыһах иһит: үүт туруорарга, арыы таптайарга, бурдук көтүтэргэ, кутарга, балык астыырга, ыраастыырга аналлаах. Мааныга, ыһыахтарга туттар иһит эмиэ оҥостоллор.
3. Туос ымыйа — маллаах иһит улахан көрүҥэ. Сүктэр кыыс күндү таҥаһын угар иһитэ буолбут. Түү таҥас, солко манна буорту буолбат, үөн үөскээбэт.
4. Туос маллаах иһит — иис тэрилин, бытархай маллары, таҥас кырадаһыгын хаалыыр мааны иһит.
5. Мэһэмээн, мээрэй — хороҕор, түгэҕин диэки суптугур эркиннээх иһит. Аһы мээрэйдииргэ аналлаах. Холобур, мээрэй арыы, мээрэй бурдук диэн буолара үһү.
6. Туос тымтай – ньолбоҕор, арыт төгүрүк айахтаах, туруору үрдүк эргиннээх. Арыы, ас хаһаанар, балык кутар, малы да хаалыыр хаппахтаах иһит.
7. Тууйас – кылгас кэмҥэ арыыны уктан илдьэ сылдьарга анаммыт иһит. 1,5-2 киилэ арыы киирэр истээх иһит. Тууйастаах арыы өҥүрүк куйааска ууллубат, аҕырбат.
8. Туос көҥкөлөй – Симиир айаҕар олордон кымыһы хамсатарга аналлаах. Күҥкүр – кымыһы түһүлгэҕэ тиэйэн киллэрэргэ туттуллар иһит
9. Холлоҕос – туос уһаат. Сайылыкка тар хаһаанар иһиттэрэ.
10. Маны таһынан чэй иһэр иһит, бытархай мал иһитэ, туос холтуун диэн иһиттэр эмиэ бааллара.
Мандар Уус “Саха ойуута-бичигэ” кинигэтиттэн
spot_imgspot_img

Сэргээҥ

Аа-дьуо

Киһи олоҕун тэтимэ «сп­ринтер» уон­на «стайер» диэн бөлөх­төргө араа­рыллар. Сп­ринтер диэн уһун тыыннаах, ыраахха диэри өр кэмҥэ кыаҕын эс­пэккэ туруоруммут сору­гун ситиһэр киһи. Оттон...

Билсиҥ, Ырыачай — Айталина Цыпандина

Бүгүҥҥү ыалдьыппыт "Уот Дьулустааҥҥа" биир сүрүн оруолу - Ырыачайы оонньообут Айталина Цыпандина-Винокурова буолар. Айталина, кэпсэтиибитин бастаан бэйэни билиһиннэрииттэн саҕалыахха. Хантан төрүттээххиний, ханна үөрэммиккиний? -- Мин куоракка...

Хобороос оруолун толорбут артыыс кимий?

Эрэннэрбиппит курдук, бүгүн "Уот Дьулустаан" сериалга Хобороос оруолун толорбут Сандаара Федотованы кытта кэпсэтиибитин таһаарабыт. -- Мин Үөһээ Бүлүү улууһун Далыр диэн нэһилиэгиттэн төрүттээхпин. Биэс кыыс...

ХОТУН ЫЛДЬААНАны оонньообут артыыс ким эбитий?

Бу күннэргэ саха дьоно "Уот Дьулустаан" сериалынан олоробут диэтэхпинэ, бука, алҕаһаабатым  буолуо. Кырдьыга даҕаны, ураты, сонун бырайыак үгүс дьон болҕомтотун тарта. Оттон артыыстар чаҕылхай...

Мас ууһа Ким

Дьоруойум Ким Петров маһынан миэбэл оҥоруутунан дьарыктанар. Кини оҕо эрдэҕиттэн ону-маны оҥорор дьоҕурдаах буолан, бу эйгэҕэ түргэнник сыстыбыт. Куоракка көһөн кэлэн баран «ютубка» араас...

Луиза Сокольникова: — 40 киилэни түһэрии туһунан

Чэгиэн 90-с, 2000 сыллардаахха чөл олоҕу уруһуйдаа диэн сорудах кэллэҕинэ оҕолор тугу уруһуйдуур этилэрэй? Табах, арыгы, наркотик куһаҕанын утарар плакат арааһын оҥорорбут. Ким арыгы испэт,...

Сэргэ

Елена Слепцова-Куорсуннаах Сэргэни бастакынан оҥорон туруорбут Эллэй Боотур. Муостаах (ытарҕалаах-кулгаахтаах) ойуулаах сэргэлэри түһүлгэтигэр аспыт, сиэллээх сылгы кулун сэлэтин таппыт. 17-с үйэҕэ бастакынан сэргэни Хатыы диэн...