🌿Өбүгэлэрбит туостан тугу оҥостоллоруй? “Туос! Туоһу көрдөххүнэ, тоҕо эрэ күн сырдыгын көрөргө дылыгын. Дьиэҕэ киирдэххэ, туос туох эмит оҥоһук баар буоллаҕына, тоҕо эрэ киһи кута-сүрэ тохтуур…
“Иһит тигээччилэр уһун үйэлэнээччилэр” диэн этэллэрин истибиттээхпин. Ити этиилэрэ кырдьык быһыылаах. Билэр уонна истибит иистэнньэҥнэрим бэрт уһуннук олорон тахсыылаахтык үлэлээн ааспыттара, билигин да үлэлэрин-хамнастарын үгэнигэр сылдьар кырдьаҕастар элбэхтэр. Мин бэйэм санаабар, кинилэргэ туос күнтэн иҥэриммит күүһэ туһалаан эрдэҕэ. Бу – чаҕылхай талааннаах саха дьахталлара сытыары сымнаҕас, сайаҕас майгылаах, үөрүнньэҥ, киэҥ-холку дьон. Былыр ойууттар, отоһуттар улахан туһалааҕын билэн туоһунан эмэгэт оҥостоллоро буолуо эбээт…
Туостан күн аайы туттуллар иһиттэр:
1. Ыаҕастар ыаҕыйалар. Ыаҕас диэн улахан, киэҥ истээх, элбэх үүтү-сүөгэйи, кымыһы хаһаанарга аналлаах сиэдэрэй иһит.
2. Чабычахтар. Киэҥ айахтаах, түгэҕин диэки суптугур быһыылаах намыһах иһит: үүт туруорарга, арыы таптайарга, бурдук көтүтэргэ, кутарга, балык астыырга, ыраастыырга аналлаах. Мааныга, ыһыахтарга туттар иһит эмиэ оҥостоллор.
3. Туос ымыйа — маллаах иһит улахан көрүҥэ. Сүктэр кыыс күндү таҥаһын угар иһитэ буолбут. Түү таҥас, солко манна буорту буолбат, үөн үөскээбэт.
4. Туос маллаах иһит — иис тэрилин, бытархай маллары, таҥас кырадаһыгын хаалыыр мааны иһит.
5. Мэһэмээн, мээрэй — хороҕор, түгэҕин диэки суптугур эркиннээх иһит. Аһы мээрэйдииргэ аналлаах. Холобур, мээрэй арыы, мээрэй бурдук диэн буолара үһү.
6. Туос тымтай – ньолбоҕор, арыт төгүрүк айахтаах, туруору үрдүк эргиннээх. Арыы, ас хаһаанар, балык кутар, малы да хаалыыр хаппахтаах иһит.
7. Тууйас – кылгас кэмҥэ арыыны уктан илдьэ сылдьарга анаммыт иһит. 1,5-2 киилэ арыы киирэр истээх иһит. Тууйастаах арыы өҥүрүк куйааска ууллубат, аҕырбат.
8. Туос көҥкөлөй – Симиир айаҕар олордон кымыһы хамсатарга аналлаах. Күҥкүр – кымыһы түһүлгэҕэ тиэйэн киллэрэргэ туттуллар иһит
9. Холлоҕос – туос уһаат. Сайылыкка тар хаһаанар иһиттэрэ.
10. Маны таһынан чэй иһэр иһит, бытархай мал иһитэ, туос холтуун диэн иһиттэр эмиэ бааллара.